Zakres podstawowy

Wymagania edukacyjne: Oblicza geografii, zakres podstawowy

Poziom wymagań

Nr lekcji

Temat lekcji

konieczny

podstawowy

rozszerzający

dopełniający

wykraczający

MAPA ŚWIATA

Lekcja organizacyjna. Przedstawienie przedmiotowego systemu oceniania oraz wstępna diagnoza wiedzy i umiejętności uczniów

Zmiany na mapie politycznej świata

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia znaczenie terminów: państwo, integracja, dezintegracja

· wskazuje na mapie politycznej świata wybrane państwa i ich stolice

· wymienia przykłady największych i najmniejszych państw pod względem powierzchni i liczby ludności

· wymienia nazwy państw powstałych w Europie po 1989 r.

· wymienia nazwy państw sąsiadujących z Polską

· wymienia nazwy województw Polski

Uczeń poprawnie:

· wymienia elementy państwa

· wyjaśnia różnicę między enklawą a eksklawą

· wskazuje na mapie politycznej świata przykłady enklaw i eksklaw

· porównuje powierzchnię państw na podstawie danych statystycznych

· wymienia nazwy kontynentów objętych procesem dekolonizacji

· podaje przyczyny dekolonizacji

· wymienia przykłady terytoriów zależnych

· podaje przyczyny procesów integracji i dezintegracji państw

· wymienia regiony świata, w których zachodzą procesy integracji i dezintegracji

· opisuje położenie i granice Polski

· opisuje podział administracyjny Polski

Uczeń poprawnie:

· opisuje zmiany na mapie politycznej świata w różnych okresach historycznych

· opisuje skutki dekolonizacji

· analizuje mapę polityczną świata

· opisuje zmiany na mapie politycznej świata po 1989 r. oraz następstwa tych zmian

· opisuje na podstawie mapy Polski i danych statystycznych zmiany granic Polski po 1945 r.

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia kształtowanie się aktualnego podziału politycznego od okresu wielkich odkryć geograficznych przez kolonializm po proces dekolonizacji

· opisuje ustroje polityczne na świecie

· wyjaśnia gospodarcze, społeczne oraz polityczne skutki integracji i dezintegracji w skali lokalnej, regionalnej i globalnej

· wykazuje korzyści wynikające z położenia geograficznego Polski

Uczeń poprawnie:

· analizuje przyczyny integracji i dezintegracji państw

· uzasadnia, dlaczego niektóre kraje ulegają rozpadowi politycznemu

· ocenia znaczenie położenia geopolitycznego Polski w Europie i na świecie

LUDNOŚĆ I URBANIZACJA

Liczba ludności świata i jej zmiany

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia znaczenie terminów: demografia, przyrost naturalny, eksplozja demograficzna

· wymienia czynniki wzrostu liczby ludności na świecie

· wymienia nazwy najludniejszych kontynentów i wskazuje te kontynenty na mapie świata

· wymienia nazwy krajów o wysokim i niskim przyroście naturalnym

· odczytuje z wykresu wartość współczynników: urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego w Polsce

Uczeń poprawnie:

· opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności na poszczególnych kontynentach

· opisuje czynniki wpływające na zmiany liczby ludności na świecie

· odczytuje z mapy tematycznej zróżnicowanie współczynnika przyrostu naturalnego na świecie

· wymienia czynniki wpływające na eksplozję demograficzną

· analizuje wykres przedstawiający model przejścia demograficznego

· opisuje na podstawie wykresu i danych statystycznych zmiany liczby ludności w Polsce po 1946 r.

Uczeń poprawnie:

· oblicza współczynnik przyrostu naturalnego

· wykazuje przyczyny zmian współczynnika przyrostu naturalnego na świecie

· porównuje na podstawie danych statystycznych wartość współczynnika przyrostu naturalnego w krajach słabo i wysoko rozwiniętych

· charakteryzuje fazy przejścia demograficznego i epidemiologicznego na przykładach z całego świata

· wymienia czynniki wpływające na niską wartość przyrostu naturalnego w Polsce

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia przyczyny dysproporcji między wartością współczynnika przyrostu naturalnego w krajach wysoko i słabo rozwiniętych gospodarczo

· analizuje skutki eksplozji demograficznej

· analizuje skutki ujemnego przyrostu naturalnego w krajach wysoko rozwiniętych

· opisuje cechy społeczeństw w różnych fazach przejścia demograficznego na wybranych przykładach

· analizuje model przejścia epidemiologicznego na wybranych przykładach

· ukazuje zmiany liczby ludności w Polsce

Uczeń poprawnie:

· prognozuje zmiany liczby ludności na świecie

· przewiduje skutki wzrostu liczby ludności na świecie

· formułuje wnioski na podstawie analizy diagramu ilustrującego zmiany współczynnika przyrostu naturalnego w Polsce w wybranych latach

Zróżnicowanie demograficzne społeczeństw

· wyjaśnia znaczenie terminów: struktura demograficzna, struktura zatrudnienia

· wymienia cechy struktury demograficznej

· wymienia państwa o różnej średniej długości trwania życia na świecie oraz wskazuje je na mapie

· odczytuje dane z piramidy wieku i płci

· definiuje bezrobocie

· opisuje strukturę wieku i płci na podstawie danych statystycznych oraz piramidy wieku i płci na wybranych przykładach

· odczytuje z mapy średnią długość trwania życia na świecie

· omawia przyczyny wzrostu średniej długości trwania życia w Europie

· omawia przyczyny starzenia się społeczeństw

· charakteryzuje na podstawie piramidy wieku cechy społeczeństwa młodego i starego

· charakteryzuje strukturę zatrudnienia ludności w wybranych krajach

· omawia przyczyny bezrobocia na wybranych przykładach

· wymienia skutki starzenia się społeczeństw

· wyjaśnia przyczyny zróżnicowania współczynnika feminizacji i maskulinizacji w krajach słabo i wysoko rozwiniętych gospodarczo

· analizuje piramidę wieku i płci ludności Polsku

· porównuje strukturę zatrudnienia w wybranych krajach świata na podstawie danych statystycznych i wykresu

· wyjaśnia przyczyny różnych rodzajów bezrobocia

· interpretuje piramidę wieku i płci społeczeństwa młodego (rozwojowego), zastojowego i starego (regresywnego)

· wykazuje zależność pomiędzy strukturą płci a wiekiem społeczeństwa

· porównuje strukturę demograficzną Polski ze strukturą demograficzną wybranych krajów świata

· wykazuje zależność struktury zatrudnienia od poziomu gospodarczego państw

· wymienia społeczne i ekonomiczne skutki bezrobocia na świecie

· wyjaśnia, na czym polegają zmiany zachodzące na rynku pracy w skali globalnej i regionalnej, wynikające z rozwoju nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych

· analizuje konsekwencje struktury wieku w społeczeństwach odznaczających się wysokim i niskim odsetkiem dzieci i młodzieży

· wymienia sposoby przeciwdziałania bezrobociu na świecie

· uzasadnia konieczność dostosowania kwalifikacji zawodowych do zmieniających się potrzeb gospodarki w Europie i w Polsce

Rozmieszczenie ludności na świecie

· wyjaśnia znaczenie terminu gęstość zaludnienia

· wymienia nazwy obszarów o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia na świecie i wskazuje te obszary na mapie

· wymienia na podstawie mapy bariery osadnicze na świecie

· odczytuje z danych statystycznych gęstość zaludnienia na kontynentach

· omawia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności na wybranych przykładach

· omawia na podstawie mapy gęstości zaludnienia zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na świecie

· wyróżnia i charakteryzuje obszary o optymalnych i trudnych warunkach do zamieszkania w skali globalnej i regionalnej

· opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie ludności w Polsce

· porównuje gęstość zaludnienia w krajach słabo i wysoko rozwiniętych gospodarczo

· oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia

· porównuje wartość gęstości zaludnienia w wybranych krajach

· opisuje geograficzne czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w Polsce

· wykazuje wpływ barier osadniczych na rozmieszczenie ludności na świecie

· wykazuje zależność pomiędzy liczbą ludności a poziomem rozwoju gospodarczego na danym obszarze

· formułuje prawidłowości rządzące rozmieszczeniem ludności na świecie

· analizuje skutki dużej lub małej gęstości zaludnienia w krajach słabo i wysoko rozwiniętych gospodarczo

Migracje na świecie

· wyjaśnia znaczenie terminów: migracja, emigracja, imigracja, reemigracja, saldo migracji

· wymienia czynniki migracji na świecie

· wymienia przyczyny migracji zagranicznych Polaków

· wymienia nazwy krajów, do których migrują Polacy, i wskazuje te kraje na mapie

· klasyfikuje migracje i podaje ich przyczyny

· odczytuje z wykresu saldo migracji w wybranych krajach świata

· wyjaśnia przyczyny ujemnego salda migracji ludności w wybranych krajach

· opisuje główne kierunki migracji na świecie

· porównuje saldo migracji w wybranych krajach

· oblicza współczynnik przyrostu rzeczywistego

· opisuje wpływ ruchów migracyjnych na zmiany liczby ludności na świecie

· charakteryzuje współczesne kierunki emigracji Polaków

· charakteryzuje czynniki wpływające na atrakcyjność niektórych państw dla imigrantów

· opisuje pozytywne i negatywne skutki migracji zagranicznych

· analizuje główne kierunki migracji we współczesnym świecie

· ocenia skutki migracji zagranicznych

Zróżnicowanie ludności świata. Kręgi kulturowe

· wymienia główne i mieszane odmiany ludzkie i wskazuje rozmieszczenie ich przedstawicieli na mapie

· wymienia główne rodziny i grupy językowe na świecie

· wymienia główne religie na świecie

· wyjaśnia znaczenie terminu mniejszość narodowa

· wymienia mniejszości narodowe żyjące w Polsce

· wyjaśnia przyczyny kulturowego zróżnicowania ludności na świecie

· opisuje na podstawie danych statystycznych strukturę wyznaniową na świecie

· opisuje na podstawie mapy zróżnicowanie językowe ludności świata

· opisuje na podstawie mapy kręgi cywilizacyjne na świecie

· wymienia nazwy regionów zamieszkiwanych przez mniejszości narodowe w Polsce i wskazuje te regiony na mapie

· charakteryzuje na podstawie mapy zróżnicowanie odmian ludzkich

· charakteryzuje różnice między poszczególnymi kręgami kulturowymi na świecie

· analizuje zróżnicowanie kulturowe ludności Polski

· podaje konsekwencje występowania wielu odmian ludzkich oraz dużego zróżnicowania etnicznego na świecie

· wyjaśnia znaczenie kultury i tradycji regionalnych w procesie różnicowania się regionów pod względem rozwoju społeczno-
-gospodarczego

· wyjaśnia rolę tradycji w rozwoju przedsiębiorczości w państwach Azji Południowo-Wschodniej

· podaje przykłady działań, które mogłyby ograniczyć negatywne przejawy zróżnicowania rasowego, językowego i religijnego na świecie

Osadnictwo

· wymienia rodzaje jednostek osadniczych

· wyjaśnia znaczenie terminów: miasto, wieś

· wymienia funkcje miast na świecie

· wskazuje na mapie świata i Polski największe miasta

· wymienia kryteria wyróżniania miast w Polsce

· wyjaśnia różnicę między miastem a wsią

· podaje przykłady typowych form osadnictwa wiejskiego

· opisuje czynniki miastotwórcze i funkcje miast

· opisuje na podstawie fotografii typy fizjonomiczne przykładowych miast świata

· wymienia na podstawie mapy miasta w Polsce liczące powyżej 200 tysięcy mieszkańców

· opisuje typy form osadnictwa wiejskiego

· opisuje zmiany w funkcji obszarów wiejskich na wybranych przykładach (np. w Unii Europejskiej, w regionach turystycznych, w państwach rozwijających się)

· porównuje miasta typowe dla poszczególnych regionów świata

· wymienia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia miast w Polsce

· ocenia pozytywne i negatywne skutki życia w mieście

· podaje przykłady typów miast odznaczających się podobnymi elementami architektonicznym i układem przestrzennym

· opisuje kryteria wyróżniania miast w Polsce

· wyjaśnia szanse i zagrożenia dla środowiska przyrodniczego i mieszkańców poszczególnych regionów wynikające z procesów przemian zachodzących na terenach wiejskich

Urbanizacja na świecie

· wyjaśnia znaczenie terminów: urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, zespoły miejskie

· wymienia płaszczyzny urbanizacji

· wymienia czynniki mające wpływ na intensywność urbanizacji

· odczytuje na podstawie danych statystycznych wskaźniki urbanizacji w wybranych krajach świata

· wymienia nazwy najlepiej i najsłabiej zurbanizowanych województw w Polsce

· opisuje przyczyny urbanizacji na świecie

· wymienia typy aglomeracji miejskich

· wyjaśnia zróżnicowanie procesów urbanizacji na świecie

· wyjaśnia proces dezurbanizacji

· wskazuje na mapie świata obszary najsilniej i najsłabiej zurbanizowane oraz największe zespoły miejskie

· wymienia fazy urbanizacji

· opisuje fazy urbanizacji

· porównuje i opisuje wskaźniki urbanizacji na świecie i w wybranych regionach

· opisuje procesy tworzenia się aglomeracji miejskich oraz ich formy

· wykazuje różnice między aglomeracją monocentryczną a policentryczną

· opisuje przyczyny powstawania dzielnic nędzy w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo

· wykazuje przyczyny i skutki ekspansji przestrzennej wielkich metropolii świata

· charakteryzuje proces suburbanizacji i reurbanizacji w Polsce

· wyjaśnia przyczyny powstawania dzielnic nędzy, wzrostu przestępczości, degradacji środowiska przyrodniczego i problemów komunikacyjnych w dużych miastach

· identyfikuje i wyjaśnia procesy wzrostu liczby ludności oraz ekspansji przestrzennej wielkich metropolii świata

· proponuje działania, które mogą poprawić jakość życia mieszkańców w dzielnicach nędzy (slumsach, fawelach)

10.

Lekcja powtórzeniowa

11.

Sprawdzenie wiadomości z rozdziału Mapa świata oraz Ludność i urbanizacja

GLOBALNA GOSPODARKA

12.

Czynniki rozwoju rolnictwa

Uczeń poprawnie:

· wymienia nazwy obszarów o korzystnych czynnikach rozwoju rolnictwa i wskazuje te obszary na mapie świata

· wymienia czynniki ograniczające rozwój rolnictwa

· wyjaśnia znaczenie terminów: struktura użytkowania ziemi, monokultura, rolnictwo towarowe, rolnictwo samozaopatrzeniowe

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia znaczenie rolnictwa

· opisuje na podstawie map warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa na świecie

· wymienia pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa

· wyróżnia na podstawie danych statystycznych i wykresu główne cechy struktury użytkowania ziemi

· opisuje na podstawie danych statystycznych poziom mechanizacji rolnictwa w wybranych krajach świata

· wymienia cechy rolnictwa ekstensywnego i intensywnego

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia przyczyny przestrzennego zróżnicowania rolnictwa na świecie

· porównuje cechy rolnictwa intensywnego i ekstensywnego na wybranych przykładach

· oblicza wielkość plonów na wybranych przykładach

Uczeń poprawnie:

· ocenia wpływ wybranych czynników przyrodniczych i społeczno-gospodarczych na zmiany struktury użytkowania ziemi

· wykazuje pozytywne i negatywne skutki rolnictwa uprzemysłowionego

· analizuje przestrzenne rozmieszczenie sposobów gospodarowania na świecie i w wybranych regionach

Uczeń poprawnie:

· wykazuje na wybranych przykładach zależność poziomu produkcji rolnej od warunków pozaprzyrodniczych

· porównuje warunki rozwoju rolnictwa w Polsce z warunkami rozwoju rolnictwa w krajach Unii Europejskiej i formułuje wnioski

13.

Główne obszary upraw

· wymienia nazwy głównych roślin uprawnych na świecie

· wymienia czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw na świecie

· wymienia główne uprawy w Polsce

· klasyfikuje rośliny uprawne

· podaje przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu obszarów upraw wybranych roślin

· wymienia nazwy obszarów upraw wybranych roślin i wskazuje te obszary na mapie świata

· wymienia największych producentów wybranych roślin

· wyjaśnia znaczenie roślin zbożowych i przemysłowych w Polsce

· opisuje główne obszary upraw na świecie

· wyjaśnia przyczyny zróżnicowania rozmieszczenia obszarów wybranych upraw na świecie

· porównuje wielkość produkcji rolniczej w wybranych krajach świata i w Polsce

· uzasadnia przyczyny zróżnicowania upraw roślin w wybranych regionach

· ocenia zmiany w strukturze zasiewów w Polsce

· porównuje na podstawie danych statystycznych plony i zbiory roślin uprawnych w wybranych krajach świata i w Polsce oraz formułuje wnioski

14.

Chów zwierząt na świecie

· wymienia cele hodowli zwierząt

· wymienia główne gatunki zwierząt hodowlanych w różnych regionach świata

· wymienia przeznaczenie wybranych zwierząt hodowlanych

· przedstawia czynniki wpływające na hodowlę zwierząt na świecie

· omawia na podstawie wykresów pogłowie zwierząt hodowlanych na wybranych przykładach

· wymienia nazwy regionów hodowli zwierząt i wskazuje te regiony na mapie świata

· opisuje główne kierunki produkcji zwierzęcej w Polsce

· opisuje główne obszary chowu zwierząt na świecie

· wymienia przyczyny zróżnicowania rozmieszczenia chowu na świecie

· porównuje intensywny i ekstensywny chów zwierząt

· omawia czynniki wpływające na zróżnicowanie rozmieszczenia hodowli bydła w różnych regionach

· wyjaśnia przyczyny spadku pogłowia zwierząt hodowlanych w Polsce

· ocenia strukturę hodowli zwierząt na świecie

· ocenia znaczenie chowu zwierząt dla polskiej gospodarki

· wykazuje zależność w rozmieszczeniu chowu niektórych gatunków zwierząt hodowlanych od warunków produkcji rolnej (przyrodniczych i pozaprzyrodniczych)

15.

Leśnictwo i gospodarka morska

· wyjaśnia znaczenie terminów: monokultura leśna, lesistość, rybołówstwo, rybactwo, akwakultura, marikultura

· wymienia największe kompleksy leśne na Ziemi

· wymienia funkcje lasów

· wymienia na podstawie mapy województwa o największym i najmniejszym zalesieniu w Polsce

· wymienia na podstawie danych statystycznych nazwy państw o największych połowach morskich

· wymienia nazwy portów rybackich w Polsce

· przedstawia gospodarcze wykorzystanie lasów

· wymienia różnice między rabunkową a racjonalną gospodarką leśną

· wymienia kraje na świecie o zróżnicowanej lesistości

· opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie głównych kompleksów leśnych w Polsce

· przedstawia podział obszarów morskich na świecie

· wymienia przykłady wykorzystania oceanu światowego

· opisuje na podstawie mapy obszary połowów morskich

· porównuje na podstawie danych statystycznych wielkość połowów morskich w Polsce z innymi krajami

· charakteryzuje racjonalną gospodarkę leśną na wybranych przykładach

· charakteryzuje kierunki zmian w powierzchni lasów na świecie (w wyniku wylesiania i zalesiania)

· omawia problemy gospodarki leśnej w Polsce

· charakteryzuje cechy gospodarki morskiej

· porównuje udział oceanów w światowych połowach

· omawia problemy gospodarki morskiej w Polsce

· analizuje skutki nieracjonalnej gospodarki leśnej na świecie i w Polsce

· podaje przykłady pozytywnego i negatywnego gospodarowania zasobami leśnymi

· wykazuje przyczyny rabunkowej gospodarki leśnej na wybranych przykładach

· analizuje zagrożenia wynikające ze zbyt intensywnej eksploatacji zasobów morskich

· uzasadnia potrzebę ochrony zasobów leśnych oraz formułuje wnioski

· uzasadnia potrzebę współdziałania państw w zakresie ochrony zasobów morskich

16.

Rozwój i znaczenie przemysłu

· wymienia sekcje i działy przemysłu

· wymienia funkcje przemysłu

· wymienia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu

· wymienia najlepiej rozwijające się działy produkcji przemysłowej w Polsce

· wyjaśnia znaczenie terminów: okręg przemysłowy, ośrodek przemysłowy

· wymienia na podstawie mapy nazwy okręgów przemysłowych na świecie

· przedstawia znaczenie przemysłu

· omawia na wybranych przykładach czynniki lokalizacji przemysłu

· wymienia na podstawie danych statystycznych i wskazuje na mapie świata kraje o największej produkcji przemysłowej w wybranych dziedzinach

· charakteryzuje na podstawie wykresu udział przemysłu w tworzeniu PKB w wybranych krajach

· przedstawia na podstawie danych statystycznych i wykresu strukturę produkcji przemysłowej w Polsce

· charakteryzuje cechy okręgu przemysłowego

· wymienia rodzaje okręgów przemysłowych na świecie i lokalizuje je na mapie

· omawia różnice między przymusową, związaną i swobodną lokalizacją przemysłu

· podaje przykłady lokalizacji przymusowej, związanej i swobodnej

· charakteryzuje rewolucje przemysłowe

· wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w polskim przemyśle w ostatnim 30-leciu

· charakteryzuje na podstawie mapy czynniki lokalizacji wybranych okręgów przemysłowych

· omawia strukturę gałęziową przemysłu w wybranych okręgach

· wyjaśnia związki między lokalizacją przemysłu a warunkami naturalnymi, rynkiem zbytu, szlakami komunikacyjnymi i potencjałem ludzkim

· analizuje przyczyny prywatyzacji i restrukturyzacji przemysłu w Polsce

· wyjaśnia udział i znaczenie inwestycji zagranicznych w Polsce

· wymienia pozytywne i negatywne skutki koncentracji przemysłu

· ocenia skutki procesu restrukturyzacji i modernizacji przemysłu na świecie i w Polsce

· ocenia politykę państw wysoko rozwiniętych gospodarczo dotyczącą restrukturyzacji okręgów przemysłowych

17.

Przemysł wysokiej technologii na świecie

· wyjaśnia znaczenie terminów: restrukturyzacja przemysłu, modernizacja przemysłu, deglomeracja przemysłu

· wymienia branże przemysłu high-tech

· wymienia na podstawie mapy regiony, w których rozwija się przemysł high-tech

· wymienia cechy restrukturyzacji i modernizacji przemysłu

· przedstawia cechy przemysłu wysokiej technologii

· wymienia czynniki lokalizacji przemysłu high-tech

· opisuje rozmieszczenie ośrodków high-tech na świecie

· charakteryzuje formy przestrzenne przemysłu high-
-tech (technopolie, klastry, dystrykty przemysłowe)

· charakteryzuje wybrany ośrodek high-tech

· wymienia przykłady najszybciej rozwijających się gałęzi nowoczesnego przemysłu

· analizuje na podstawie mapy udział produktów wysokiej technologii w eksporcie artykułów przemysłowych w wybranych krajach

· opisuje wpływ przemysłu wysokich technologii na rozwój gospodarczy państw

· uzasadnia korzyści wynikające z rozwijania nowoczesnych gałęzi przemysłu

18.

Energetyka na świecie

· wymienia źródła energii na świecie

· wymienia surowce energetyczne

· wymienia największych producentów surowców energetycznych

· wymienia główne surowce energetyczne w Polsce

· wymienia typy elektrowni

· wymienia odnawialne źródła energii

· wymienia nazwy różnych typów elektrowni w Polsce

· przedstawia na podstawie mapy rozmieszczenie surowców energetycznych na świecie

· opisuje znaczenie surowców energetycznych

· wymienia nazwę organizacji skupiającej największych eksporterów ropy naftowej

· odczytuje z wykresu zmiany w bilansie energetycznym świata

· odczytuje na podstawie wykresów udział wybranych krajów w światowej produkcji energii elektrycznej

· lokalizuje na mapie surowce energetyczne w Polsce

· wymienia zalety i wady różnych rodzajów elektrowni

· wymienia i lokalizuje na mapie obszary występowania różnych typów elektrowni

· wyjaśnia znaczenie odnawialnych źródeł energii elektrycznej dla gospodarki

· lokalizuje na mapie Polski elektrownie cieplne i wodne

· wymienia czynniki wpływające na strukturę energii w danym kraju

· analizuje bilans energetyczny świata

· wyjaśnia twierdzenie, że ropa naftowa rządzi światem

· analizuje strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce

· wykazuje korzyści z wykorzystywania niekonwencjonalnych źródeł energii

· wymienia skutki eksploatacji i wykorzystywania tradycyjnych surowców energetycznych

· charakteryzuje i ocenia zróżnicowanie i zmiany struktury wykorzystania surowców energetycznych na świecie

· ocenia zjawisko uzależnienia produkcji energii na świecie od źródeł zaopatrzenia surowców nieodnawialnych

· ocenia pozytywne i negatywne skutki rozwoju energetyki atomowej

· przedstawia problemy przemysłu energetycznego w Polsce

· prognozuje zmiany w bilansie energetycznym świata do 2050 r.

· uzasadnia konieczność racjonalnej gospodarki surowcami energetycznymi i energią

· ocenia możliwości wykorzystania w Polsce źródeł energii odnawialnej

19.

Komunikacja

· wyjaśnia znaczenie usług

· wymienia rodzaje usług

· wymienia działy komunikacji

· klasyfikuje rodzaje transportu

· wyjaśnia znaczenie terminu infrastruktura transportowa

· wymienia czynniki rozwoju transportu

· wymienia na podstawie mapy nazwy głównych portów morskich oraz wskazuje główne szlaki transportu morskiego

· wymienia na podstawie mapy nazwy regionów o największej gęstości dróg kołowych na świecie

· wyjaśnia znaczenie usług we współczesnej gospodarce

· wykazuje znaczenie transportu

· opisuje zróżnicowanie sieci transportowej na świecie

· opisuje działy łączności

· opisuje znaczenie poszczególnych rodzajów transportu lądowego na świecie

· opisuje na podstawie mapy przestrzenne zróżnicowanie gęstości sieci dróg kołowych i sieci kolejowej na świecie

· opisuje znaczenie transportu wodnego i lotniczego

· ocenia rolę nowoczesnych usług komunikacyjnych w funkcjonowaniu gospodarki i w życiu codziennym

· opisuje na podstawie wykresu dostęp do internetu w wybranych krajach świata

· wyjaśnia przyczyny, które zadecydowały o stanie sieci transportowej w poszczególnych państwach,

· charakteryzuje wady i zalety różnych rodzajów transportu

· omawia znaczenie nowoczesnych terminali w rozwoju regionów

· wyjaśnia przyczyny zróżnicowania udziału sektora usług w tworzeniu dochodu narodowego na świecie

· omawia zmiany zachodzące w kierunkach i natężeniu ruchu osób i towarów na świecie i w wybranych regionach

· uzasadnia, że zatrudnienie w usługach jest jednym z mierników poziomu rozwoju gospodarczego

· wyjaśnia znaczenie łączności w funkcjonowaniu polskiej gospodarki

· charakteryzuje główne problemy transportu w Polsce

20.

Rozwój turystyki na świecie

· wyjaśnia znaczenie terminów: turystyka, walory turystyczne infrastruktura turystyczna

· wymienia rodzaje turystyki

· wymienia przyczyny rozwoju turystyki

· wyjaśnia znaczenie turystyki w gospodarce państw świata

· klasyfikuje turystykę wg różnych kryteriów

· charakteryzuje rodzaje turystyki

· wymienia nazwy regionów o wysokich walorach turystycznych i wskazuje te regiony na mapie

· charakteryzuje wybrane obszary intensywnie zagospodarowane turystycznie

· identyfikuje pozytywne i negatywne skutki rozwoju turystyki dla gospodarki i środowiska przyrodniczego

· opisuje atrakcje turystyczne wybranych regionów świata

· wyjaśnia przyczyny zmian kierunków wyjazdów turystycznych Polaków

· ocenia atrakcyjność turystyczną Polski

· wykazuje potrzebę ochrony walorów turystycznych

· opisuje turystykę jako źródło dochodu ludności

21.

Lekcja powtórzeniowa

22.

Sprawdzenie wiadomości z rozdziału Globalna gospodarka

Globalne problemy

23.

Dysproporcje w rozwoju ekonomicznym państw

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia znaczenie terminu produkt krajowy brutto (PKB)

· wymienia przyczyny dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym świata

· odczytuje z tabeli wybrane wskaźniki społeczno-
-gospodarcze na danym obszarze

· wymienia i wskazuje na mapie politycznej świata przykłady państw wysoko, średnio i słabo rozwiniętych gospodarczo

· wyróżnia na podstawie mapy regiony bogate i biedne

Uczeń poprawnie:

· opisuje wskaźniki społeczno-
-gospodarcze na danym obszarze

· porównuje na podstawie mapy i danych statystycznych produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w wybranych krajach

· charakteryzuje wskaźnik rozwoju społecznego (HDI)

· odczytuje z mapy zróżnicowanie wskaźnika HDI w wybranych krajach

· opisuje cechy krajów o różnym poziomie rozwoju na wybranych przykładach

· określa na podstawie mapy i danych statystycznych, które regiony zalicza się do bogatej Północy, a które – do biednego Południa

Uczeń poprawnie:

· klasyfikuje państwa na podstawie analizy wskaźników społeczno-gospodarczych

· opisuje skutki nierównomiernego rozwoju państw

Uczeń poprawnie:

· porównuje wybrane kraje świata pod względem wartości PKB na 1 mieszkańca (tys. USD) oraz wskaźnika HDI

· dostrzega zależności między wartością wskaźnika PKB i HDI

· analizuje działania bogatych państw i organizacji międzynarodowych mające na celu zniwelowanie różnic pomiędzy najbogatszymi i najbiedniejszymi krajami

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia przyczyny dysproporcji w poziomie rozwoju społeczno-
-gospodarczego regionów świata

· proponuje sposoby zmniejszenia nierówności w rozwoju społeczno-
-gospodarczym świata

24.

Wyżywienie na świecie

· wymienia czynniki wpływające na nierównomierny dostęp do żywności

· wymienia na podstawie mapy kraje o niedoborze i nadprodukcji żywności

· opisuje przyczyny głodu i niedożywienia

· odczytuje z wykresu strukturę niedożywienia w wybranych regionach świata

· wskazuje na mapie regiony głodu i niedożywienia na świecie

· wymienia nazwy organizacji międzynarodowych zajmujących się pomocą dla regionów, w których występuje zjawisko głodu

· opisuje poziomy wyżywienia na świecie

· wyjaśnia, z czego wynikają różnice w wielkości i strukturze spożycia żywności na świecie

· wyjaśnia przyczyny otyłości na świecie

· wyjaśnia, na czym polegała zielona rewolucja

· wykazuje zależność poziomu wyżywienia ludności od warunków produkcji rolnej

· analizuje skutki głodu i niedożywienia na świecie

· wyjaśnia skutki zielonej rewolucji

· wyjaśnia skutki otyłości jako choroby cywilizacyjnej

· ocenia i projektuje różne formy pomocy krajów i organizacji pozarządowych państwom oraz regionom dotkniętym głodem

· ocenia skuteczność działań organizacji międzynarodowych zajmujących się pomocą dla regionów dotkniętych głodem

25.

Globalizacja. Przyczyny i skutki

· wyjaśnia znaczenie terminu globalizacja

· wymienia przyczyny globalizacji

· wymienia płaszczyzny globalizacji

· wymienia przykłady procesów globalizacji

· wymienia korzyści wynikające z rozwoju procesu globalizacji

· wymienia nazwy największych korporacji na świecie

· opisuje procesy globalizacji na świecie i ich wpływ na rozwój regionalny i lokalny

· charakteryzuje wielkie korporacje i ich rolę w procesie globalizacji

· omawia pozytywne i negatywne skutki procesu globalizacji

· podaje i analizuje przyczyny sprzeciwu wobec globalizacji

· analizuje korzyści, jakie osiągają kraje średnio i słabo rozwinięte gospodarczo z lokalizacji filii międzynarodowych koncernów na ich terenie

· uzasadnia na dowolnych przykładach, że Polska jest objęta procesem globalizacji

26.

Współpraca międzynarodowa. Organizacje międzynarodowe

· wyjaśnia znaczenie terminów: integracja międzynarodowa, handel zagraniczny, import, eksport, bilans handlu zagranicznego

· wymienia płaszczyzny integracji międzynarodowej

· wymienia na podstawie mapy nazwy organizacji międzynarodowych

· opisuje cele integracji w skali globalnej i regionalnej

· wyjaśnia znaczenie handlu międzynarodowego

· wyjaśnia, co składa się na bilans handlu zagranicznego

· wymienia na podstawie diagramów głównych światowych eksporterów i importerów

· wymienia na podstawie mapy nazwy euroregionów na obszarach przygranicznych Polski

· przedstawia korzyści wynikające ze współpracy międzynarodowej

· analizuje znaczenie ONZ

· charakteryzuje organizacje międzynarodowe, których członkiem jest Polska

· wymienia nazwy euroregionów na obszarach przygranicznych Polski

· wyjaśnia znaczenie współpracy międzynarodowej na szczeblu krajowym i regionalnym

· wyjaśnia na wybranych przykładach przyczyny procesów integracyjnych i ich skutki gospodarcze, społeczne i polityczne

· analizuje pozytywne i negatywne skutki integracji europejskiej

· uzasadnia, że integracja polityczna i gospodarcza jest korzystna dla krajów zrzeszonych w poszczególnych organizacjach

27.

Konflikty zbrojne. Terroryzm

· wyjaśnia znaczenie terminu terroryzm

· wymienia źródła konfliktów na świecie

· podaje przykłady wybranych konfliktów zbrojnych

· opisuje przyczyny konfliktów zbrojnych

· wskazuje na mapie świata najważniejsze obszary konfliktów zbrojnych i zamachów terrorystycznych

· opisuje miejsce i charakter wybranych zamachów terrorystycznych w XXI w.

· wyjaśnia skutki terroryzmu

· wymienia skutki konfliktów zbrojnych

· opisuje wybrany konflikt zbrojny, podając strony konfliktu, jego przebieg i przyczyny

· wyjaśnia, w jaki sposób społeczność międzynarodowa może zapobiec istniejącym lub potencjalnym konfliktom zbrojnym

Uczeń poprawnie:

· ocenia i projektuje różne formy pomocy państwa i organizacji pozarządowych państwom i regionom dotkniętym konfliktami zbrojnymi

28.

Lekcja powtórzeniowa

29.

Sprawdzenie wiadomości z rozdziału Globalne problemy

RelacjE człowiek – środowisko

30.

Oddziaływanie człowieka na środowisko

Uczeń poprawnie:

· wyjaśnia znaczenie terminów: środowisko przyrodnicze, środowisko geograficzne, antropopresja

· wymienia przyczyny antropopresji

· wymienia nazwy obszarów o dużej antropopresji

Uczeń poprawnie:

· wymienia przejawy antropopresji związanej z rozwojem rolnictwa

· opisuje wpływ przemysłu i transportu na środowisko przyrodnicze

· wymienia czynniki wpływające na niedobór wody na świecie

Uczeń poprawnie:

· opisuje efekt cieplarniany i mechanizm powstawania dziury ozonowej

· opisuje przyczyny zachodzących współcześnie globalnych zmian klimatu (globalnego ocieplenia)

· charakteryzuje obszary niedoboru i nadmiaru wody na świecie i określa przyczyny tego zróżnicowania

· wymienia działania człowieka przyczyniające się do deficytu zasobów wody na świecie

Uczeń poprawnie:

· wymienia skutki wpływu człowieka na środowisko przyrodnicze

· ocenia rozwiązania podejmowane w skali globalnej i regionalnej zapobiegające ocieplaniu się klimatu

· projektuje działania stosowane w sytuacjach braku lub niedoborów wody w różnych strefach klimatycznych

Uczeń poprawnie:

· formułuje problemy wynikające z eksploatowania zasobów odnawialnych i nieodnawialnych

· wykazuje na przykładach, że zbyt intensywne wykorzystanie rolnicze gleb oraz nieumiejętne zabiegi agrotechniczne powodują w wielu częściach świata degradację gleb, co w konsekwencji prowadzi do spadku produkcji żywności, a w niektórych regionach świata – do głodu i ubóstwa

31.

Działania na rzecz odbudowania równowagi ekologicznej

· wyjaśnia znaczenie terminów: ekorozwój, recykling, rekultywacja

· rozróżnia formy ochrony przyrody w Polsce

· wymienia nazwy parków narodowych w Polsce

· przedstawia koncepcję zrównoważonego rozwoju

· charakteryzuje filary zrównoważonego rozwoju

· omawia na podstawie wykresu działania związane z recyklingiem

· opisuje działania podejmowane na rzecz odbudowania równowagi ekologicznej

· wymienia nazwy międzynarodowych form ochrony przyrody

· analizuje etapy relacji człowiek – środowisko

· proponuje sposoby ochrony przyrody

· przewiduje globalne przyrodnicze i pozaprzyrodnicze skutki zakłóceń równowagi ekologicznej

· proponuje sposoby działań na rzecz zachowania równowagi w środowisku przyrodniczym

· wykazuje na przykładach pozaprzyrodnicze czynniki zmieniające relacje człowiek – środowisko przyrodnicze (rozszerzanie udziału technologii energooszczędnych, zmiany modelu konsumpcji, zmiany poglądów dotyczących ochrony środowiska)